Verder kijken dan stenen

Weblogbericht | 29-07-2025 | Hans den Boer

Enorme verduurzamingsopgave bij de Rechtspraak

De Raad voor de rechtspraak (Rvdr) is een van de adviesraadleden van EnergieRijk Den Haag. In de Adviesraad wisselen leden kennis en ervaringen uit over het verduurzamen van de exploitatie van hun vastgoed. Vanuit het verleden was elke rechtbank zelf verantwoordelijk voor haar huisvesting. Sinds haar oprichting biedt de Rvdr ondersteuning aan de gerechten bij hun huisvestingsvraagstukken en is centraal aanspreekpunt op dit vlak voor het Rijksvastgoedbedrijf en het departement van Justitie en Veiligheid. De portefeuille betreft zo’n 600.000 m2 BVO waarvan ruim 15% in Den Haag. Periodiek worden wensen en behoeften van gebruikers opgehaald. Vervolgens worden in overleg met portefeuillehouders de financiële kaders vastgesteld. Behalve onderhoud en instandhouding staat duurzaamheid hierbij hoog op de agenda. Energie, circulariteit, biodiversiteit en klimaatadaptie vormen daarbij het afwegingskader om duurzaamheidsdoelstellingen te beoordelen.

Uitspraken verplichten ook tot handelen

Samen met het Rijksvastgoedbedrijf, de eigenaar van de panden, geeft de Rvdr vorm aan renovaties. De basishouding bij grootschalige renovaties is steeds; we doen het goed, doen alles in een keer goed en waar mogelijk in samenwerking met andere partijen in het gebied. De Raad staat voor grote huisvestingopgaven. Zo wordt het Paleis van Justitie in Den Haag, zo’n 80.000 m2 BVO groot, grondig gerenoveerd terwijl de rechtsgang in het gebouw door moet kunnen gaan; een operatie van zo’n acht-en-een-half jaar. Hierbij verkennen we in samenspraak met EnergieRijk Den Haag ook de mogelijkheden van het delen van warmtenetten en geothermie met andere gebruikers in de naaste omgeving.

Delen van successen en tegenslagen

Als deelnemer aan de Adviesraad van het eerste uur is de Rik ervan overtuigd dat in het samen op zoek gaan naar aanpakken en oplossingen, leren van elkaars ervaringen en delen van tegenslagen de meerwaarde ligt van ERDH. Rik: “Je weet immers niet wat er allemaal op je afkomt, laten we het vooral samen doen! En het mooie van het opdoen van ervaringen in Den Haag is dat we die ervaringen ook weer kunnen inzetten bij onze opgaven in de verschillende arrondissementen, zonder dat we die als een blauwdruk presenteren. Elke situatie is immers anders. Zo hebben we in Arnhem bij de renovatie van het Paleis van Justitie deze vorm van samenwerking met publieke en niet-publieke partijen aangedragen voor een mogelijke gebouwoverstijgende aanpak van de energievoorziening. Als één organisatie de capaciteit van bijvoorbeeld aardwarmte opsoupeert heeft de ander er immers last van. Door rekening te houden met elkaars wensen en behoeften krijg je bovendien een meer gedragen aanpak van de energietransitie. Dat is ook een van de lessen die we leerden met elkaar in de ERDH-Adviesraad. Als Rvdr hebben we bovendien een bijzondere verantwoordelijkheid als het om de energietransitie gaat; als onze rechters vonnissen wijzen in klimaatzaken kunnen we als publieke organisatie niet achterblijven bij het verduurzamen van de bedrijfsvoering van onze gebouwen.”

Netcongestie kun je niet alleen oplossen. Door het gebruik van energie beter op elkaar af te stemmen, door ruimte te bieden zoals bij het plaatsen van Stadsbatterijen kunnen wij ook een bijdrage leveren om binnen schaarste ruimte te vinden voor het plaatsen.

Netcongestie? Samen aanpakken!

Netcongestie is voor Rik bij uitstek de uitdaging waar je elkaar moet vasthouden. Rik: “Netcongestie kun je niet alleen oplossen. Door het gebruik van energie beter op elkaar af te stemmen, door ruimte te bieden zoals bij het plaatsen van Stadsbatterijen kunnen wij ook een bijdrage leveren om binnen schaarste ruimte te vinden voor het plaatsen. Bij de verschillende gerechtsgebouwen zijn we in de gelegenheid om op verzoek van netbeheerders ruimte vrij te spelen voor het plaatsen van verdeelstations en potentieel in de toekomst batterijen. Zo kunnen we ons steentje bijdragen om de netcongestie aan te pakken.”

Het vraagstuk van de netcongestie baart Rik ook zorgen: “We worden in onze bedrijfsvoering afhankelijker van elektriciteit en de kosten voor meergebruik hiervan of het plaatsen van batterijen is ook kostbaar. Wellicht moeten we met elkaar nog eens kritisch kijken naar regels. Moet bijvoorbeeld een ontvangstruimte waar iedereen in z’n jas binnenkomt ook zo warm gestookt worden zoals we dat nu doen?”

Kleine stapjes

Rik geeft aan dat zijn denken over verduurzaming is veranderd in de loop der jaren, daarin geïnspireerd door collega’s in zijn team. Aanvankelijk dacht hij in termen van betaalbaarheid van losse ingrepen, nu ziet hij nut en noodzaak van het in één keer goed doen als het gaat om de energietransitie. Niet alleen in termen van stenen denken, maar kijken naar de effecten van het handelen van de Rvdr en privé als het gaat om de gevolgen daarvan op de samenleving. Dat omdenken ziet hij ook terug in zijn gezin; er gaat altijd een prikker mee om zwerfvuil op te ruimen. Is hij het niet zelf, dan is het wel een van zijn kinderen die daartoe het initiatief neemt. Rik: ”Letterlijk kleine stapjes, maar ook die stralen af op onze omgeving.”